چکیده: چکیده جستجو برای ذخایر نفت خام و گاز طبیعی با روش‌های هزینه‌‌بر لرزه‌‌ای مرسوم است. از طرف دیگر، روش‌های سطحی ارزان‌تر و سریع‌‌تر بوده و در دسترس هستند که اثربخشی اکتشاف نفت را تا حد زیادی بهبود می‌بخشند. یکی از این روش‌‌ها، بررسی سطحی به روش اتموژئوشیمیایی است. هدف از این روش شناسایی، ثبت و تجزیه و تحلیل مقادیر برجای مانده از هیدروکربن‌‌ها در نمونه‌‌های گاز خاک است. این مطالعه بر روی ساختارهای آینده‌‌نگر سردشت دزفول شمالی انجام شده است. تعداد 52 نمونه گاز-خاک از عمق 5/0 متری زیر سطح زمین با کپسول نمونه‌‌گیر برداشت شد و سپس ترکیبات هیدروکربنی بوسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی مورد آنالیز قرار گرفتند. ایستگاه‌‌های نمونه‌‌برداری در امتداد چهار پروفیل با فاصله تقریبی 330 متر قرار گرفتند. حداکثر غلظت متان (CH4)، آلکان‌های کل(C2-C4) و آلکن‌های کل (C2-C4) شناسایی شده در نمونه‌‌های اندازه‌‌گیری شده به ترتیب عبارت‌اند از: 20/382 پی پی‌ام، 85/6 پی پی‌ام و 15/3 پی پی‌ام. همچنین عدم حضور ترکیبات فرار غیر هیدروکربنی (H2-N2-CO2) در نمونه‌‌ها، مانع از بکارگیری آن‌‌ها به عنوان شاخص‌‌های فرعی اکتشاف در منطقه مورد مطالعه گردید. نرمال‌سازی غلظت‌های خام ترکیبات هیدروکربنی در زیر مجموعه‌‌های جداگانه بر اساس مقادیرنسبت اتان به اتیلن (نرخ شدت مهاجرت ریزتراوشات)، به طور قابل توجهی دامنه آنومالی هیدروکربن‌‌ها را تغییر می‌دهد. تغییرات در غلظت نرمالیزه متان و آلکان‌‌های کل (C2-C4)، امکان شناسایی چهار ناحیه غیر عادی را فراهم نمود که دو ناحیه آن، نشان دهنده وجود منابع هیدروکربنی عمیق است و دو ناحیه دیگر به شماره 1 و 4، به ترتیب نشان دهنده وجود گسل و منشاء ترکیبات بیوژنیکی هستند. اثر گسل‌‌ها و شکستگی‌‌های متعدد تکتونیکی را می‌توان بر اساس نسبت C2H6/C2H4 (نرخ شدت مهاجرت ریزتراوشات) که معمولا به صورت آنومالی ناگهانی خطی در سطح نمایان می‌‌گردند، ردیابی نمود. تجزیه و تحلیل آماری مقادیر نسبت اتان به پروپان نشان داد که در ناحیه آنومال شماره 2، قوی‌ترین سیگنال‌های ژئوشیمیایی سطحی هیدروکربن از نوع میعانات گازی غالب است که به نظر می‌رسد این ناحیه دارای بهترین چشم انداز برای اکتشاف منابع هیدروکربنی است. در نواحی آنومال شماره 2 و 3 پروفیل اتموژئوشیمیایی، تطابق بسیار نزدیکی را با نقشه امتداد محور برآمدگی‌های افق مخزنی سازند آسماری(بر اساس داده‌‌های ژئوفیزیکی) در ساختار سردشت نشان می‌‌دهند. البته در ناحیه آنومال شماره 3، به دلیل غالب شدن ترکیبات گازی طی نسبت بالای C2H6/C3H8 در این محدوده، ممکن است ترکیبات مربوط به تجمعات عمیق دوره کرتاسه (گروه بنگستان) نیز باشد. این مطالعه نشان می‌‌دهد در صورت تلفیق‌ نتایج ژئوشیمیایی سطحی با نتایج مطالعات ژئوفیزیکی، می‌‌توان به اطلاعات ارزشمندی از منابع هیدورکربنی دست یافت.